Historia

HISTORIA DZIELNICY WILCHWY WEDłUG KRONIKI F.I. HENKE

 

/ Wilchwa /. O ćwierć mili na wschód od Wodzisławia, były stale majątkiem komory pana stanowego i miały w ubiegłym wieku ( wg. Zimmermanna ) 19 majątków chłopskich, w tym 18 pełnych, 2 połowiczne, 21 zagrodników i chałupników, zobowiązanych do robót i czynszu. 6 gospodarstw chłopskich zabrało dominium w roku 1816 a ich pola dodało do folwarku dominium, położonego o jedną ósmą mili na południe od wsi, zbudowanego w nowszym czasie z gorzelnią. Całkowity areał pański i chłopski wynosi około 3000 mórg. Roboty, czynsze i świadczenia zamienione zostały na 4 i pół procentową rentę, która wynosi rocznie ogółem 115 talarów, 8 groszy srebrnych.
W roku 1783 liczba mieszkańców wynosiła 181, w roku 1829 w 52 domach 304 i przy spisie w roku 1861 - 449 [ mieszkańców K. M.] ( 8 ewangelików ). Tworzą 88 rodzin w 66 domach.
Z danin wpływało do kasy państwowej w ostatnim czasie : podatku gruntowego 124 talarów, 1 grosz srebrny, 3 fenigi; klasowego 116 talarów, przemysłowego 4 talary, od domów 4 talarów.
Stan liczebny bydła wynosił w tym samym roku : 19 koni, 71 bydła rogatego, 15 owiec i 25 świń.
Pieczęć wsi przedstawia skaczącego kozła, nad którym unosi się gwiazda.
Mieszkańcy i ich dzieci należą do kościoła i szkoły w Wodzisławiu. Liczba dzieci uczęszczających obecnie z tej gminy do szkoły miejskiej wynosi 52.

/ Zamyslau /. Dla odróżnienia od Zamysłowa Królewskiego koło Rybnika zwany Zamysłowem Wodzisławskim.
Jest wioską składającą się tylko z 6 domów mieszkalnych, w których mieszka 8 rodzin składających się z 38 osób.
Leży o ćwierć mili na wschód od Wodzisławia i łączy się z Wilchwami.

W pieczęci gminnej widać po prawej ptaka siedzącego na żołędzi wyrastającej z pnia drzewa, przed którym po lewej stronie na małym wzniesieniu siedzi wiewiórka na tylnych łapach, trzymająca przednią łapa żołądź.
Zdaje się, że ten mająteczek był przed wiekami posiadłością miasta Wodzisław, ponieważ po śmierci Andrzeja Plawetzkiego w roku 1655 mieszkańcy tego miasta skarżyli się 'że od wielu lat muszą odprowadzać różnego rodzaju podatki i kontrybucje od oszacowanych 8 000 talarów chociaż wartość szacunkowa ich domów i nieruchomości właściwie wynosi tylko 3641 talary, gdyż nadwyżka 4359 talarów przypada na miejsce opustoszałe i odrębną miastu wioskę Zamysłów oraz dwa również odebrane młyny' ( por. kronika str. 45 ).
Knie'go spis wsi z roku 1829, str. 875 wymienia tu jeszcze młyn wodny i olejarnię, po których obecnie niema już śladu.
Poza tym Zamysłów był wolnym rycerskim dobrem alodialnym z małym folwarkiem, do którego należało 5 zagrodników młóckowych i 2 chałupników służebnych.
Dawniejsi właściciele nie są znani. Stara księga chrztów wymienia tu w roku 1735 pewnego Karola Guretzkiego, w roku 1751 Franciszka Maksymiliana von Trach, 1758 roku Aleksandra von Burski.
W roku 1779 kupił go Rudolf von Paczynski za 9 700 florenów, po czym nabył go w roku 1782 hrabia von Reichenbach na subhastacji za 5 200 talarów, 28 lutego 1791 roku przejął go Andrzej Finkler za 6 666 talarów, 16 złotych groszy, do czego jeszcze dopłacił 4066 talarów, 16 złotych groszy za zarezerwowane i wyłączone przez sprzedającego prawo warzenia piwa i palenia wódki, jak i za ich wyszynk. Jeszcze w tym samym roku, 21 listopada, został właścicielem Henryk von Zmeskal na Domanowicach za 16 000 talarów, 31 grudnia 1794 roku Maksymilian von Gusner za tą samą cenę i w roku 1796 Karol von Tluck z małżonką Anną z domu von Twardawa za 1 7501 talara, 23 grosze srebrne, 15 listopada 1805 r. kupił go pan stanowy hrabia Ernest von Strachwitz za 15 000 talarów, po czym przeszedł 7 października 1807 roku na królewskiego szambelana dworu i pana stanowego Fryderyka Wilhelma Kwiryna von Forkade za cenę 26400 talarów Wartość oszacowana przez ziemstwo w roku 1810 wynosiła 1 296 talarów,7 groszy srebrnych, 6 fenigów Od tego czasu mająteczek należy stale do właścicieli Wodzisławia. Nic już nie można zobaczyć ze starych zabudowań dawnego folwarku. Grunta do niego należące są wydzierżawione.
Dominium według często cytowanej Matrica musiało dostarczać 7 i pół wiertela miary wodzisławskiej żyta i tyleż owsa jako dziesięcinę.
Mieszkańcy należą do katolickiego kościoła i szkoły w Wodzisławiu i płacą renty 19 talarów, 17 groszy srebrnych, podatku gruntowego 8 talarów, 28 i pół grosza srebrnego, podatku klasowego 6 talarów a od domów 22 grosze srebrne.

 

 

    

 

 

 

'... Mając na uwadze znaczną odległość gminy Wilchwy od kościoła parafialnego w Wodzisławiu oraz możliwość szybkiego rozrostu tej gminy, wobec postępującego rozwoju górnictwa w tej okolicy eryguję niniejszym kaplicę publiczną w Wilchwach...'

 

Tymi słowami 1 października 1951 r. Ks. Biskup Stanisław Adamski, ordynariusz katowicki, dał początek tworzeniu wspólnoty parafialnej pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej.

 

Terytorialnie w skład nowej parafii weszły Zamysłów i Wilchwy Nabożeństwa zaczęto odprawiać w Sali u Blazego, wydzierżawionej do czasu wybudowania kościoła. Od września do grudnia 1951r. przyjeżdżał wikary z Wodzisławia, ks. Stanisław Kuś.

 

Od 17.12.1951r. prace duszpasterską rozpoczął ks. Wilhelm Imiołczyk skierowany na Wilchwy z poleceniem budowy kościoła parafialnego. W 1952r. rozpoczęto budowę probostwa.

 

13.07.1953r. - Kuria Diecezjalna w Katowicach zwróciła się do Władz Wojewódzkich w Katowicach z prośbą o utworzenie parafii. Odpowiedź była negatywna.

22.11 1953r. - Poświęcono tymczasowy kościół urządzony na poddaszu probostwa.

 

23.06. 1957r. - Świecenia kapłańskie ks. Edmunda Tkocza w Katedrze wrocławskiej oraz prymicje w Wilchwach.

 

21.12.1963r. Duszpasterzowanie w Wilchwach przejmuje ks. Bolesław Kopiec. Dotychczasowy tymczasowy kościół wraz z probostwem uległ znacznemu zniszczeniu na skutek szkód górniczych, dlatego nowy duszpasterz zabiega przede wszystkim o zezwolenie na budowę nowego kościoła.

 

Marzec 1967r. - Nabożeństwa odprawiane są ponownie w Sali u Blazego. Rozpoczął się czas budowy probostwa i kościoła.

 

6/7.06.1967r. -Peregrynacja Obrazu MB Częstochowskiej (' Pusta Rama')

 

08. 12.1968r. - Nowy kościół poświecił biskup katowicki Herbert Bednorz

 

1982-1984r. - Następuje rozbudowa kościoła( nawy boczne wraz z salkami katechetycznymi, dolny kościół, prezbiterium, wejście do kościoła i wieża.

 

12.10.1985r. - Biskup katowicki Damian Zimoń konsekruje parafialny kościół w Wilchwach.

 

28.08. 1993r. - Duszpasterzowanie w Wilchwach obejmuje ks. Piotr P Płonka.

 

21.06. 1997r. - Święcenia kapłańskie ojca Dariusza Grygla OFM Conv. (Kraków) oraz prymicje w Wilchwach.

 

28/29.07.1997r. - Nawiedzenie parafii przez kopie Cudownego Obrazu MB Częstochowskiej . Rozpoczęły się comiesięczne poperegrynacyjne czuwania.

 

Od IX 1998r. - Rozpoczęto w ramach remontu związanego ze szkodami górniczymi modernizacje kościoła ( zmiana konstrukcji dachu, witraże, oświetlenie, nagłośnienie).

 

Opracował: Andrzej Dyrda 

 

Historia Naszej Świątyni na starych zdjęciach

 

 

 

    

 

 

   

 

    

 

Historia ziemi wilchwiańsko-wodzisławskiej

 

 

     Wilchwy, podobnie jak Wodzisław Śląski leżą Górnym Śląsku w południowej części województwa katowickiego , na przedpolu Bramy Morawskiej.
     W skład Wilchw wchodzą 2 dzielnice: Zamysłów i Wilchwy.
     Bogata i złożona historia ziemi Wodzisławsko- Wilchwiańskiej sięga czasów prehistorycznych. O jej najdawniejszych mieszkańcach świadczą bogate wykopaliska archeologiczne, najstarsze znaleziska pochodzą z epoki kamiennej, głównie z okresu kamienia gładzonego.
     Z okresu wpływów rzymskich, z początku naszej ery pochodzą znalezione tu monety, które prawdopodobnie zostawili kupcy wędrujący z południa Europy nad Bałtyk po bursztyn.
     Bogate ślady, pozostawił okres średniowiecza, okres kultury prapolskiej, kiedy to po najazdach Celtów, Pomorców, Germanów i wędrówkach ludów- przodkowie osiedlili się ostatecznie na tych ziemiach. O osadnictwie świadczą odnalezione skorupy naczyń, a także resztki wałów obronnych w Wodzisławiu Śląskim.
      Ziemie te przechodziły w różne koleje losu, posiadały wielu władców lecz od czasów piastowskich były ściśle związane z Polską.
     W okresie kształtowania się państwa polskiego, na terenie Wodzisławia istniały już osady ludzkie. Teren Wodzisławia wchodził już w skład państwa, pierwszego władcy Polski - Mieszka I, za czasów Mieszka II ziemia wodzisławska zagrabiona została przez czeskiego księcia Brzetysława. Miasto wróciło do Polski za czasów Kazimierza Odnowiciela, jednak koniec walk z Czechami o te ziemie nastąpił w roku 1137.
     Po podziale dzielnicowym Polski przez Bolesława Krzywoustego w 1138 roku., ziemia wodzisławska znalazła się w dzielnicy Władysława Wygnańca i weszła w skład księstwa opolskiego a potem raciborskiego.
     Pierwsza połowa XIII w. przyniosła ziemi wodzisławskiej wiele tragedii i zniszczeń, spowodowanych najazdem Tatarów.
     Najstarsze zapiski dotyczące Wodzisławia, pochodzą z 1239r., mówią o zespole zabudowy Jedłownik będącym prawdopodobnie ogródkiem obronnym na ważnym szlaku południe-północ. Jedłownik zniszczony po najeździe tatarskim w 1242 r nie został odbudowany.
     Książę raciborsko-opolski Włodzisław, za sprawą którego powstało większość miast na Górnym Śląsku, postanowił zbudować na tym miejscu warowne miasto- Wodzisław, które przejęło funkcje dawnego grodu. Dokument lokacyjny nie zachował się. W 1257 r. zostali tu sprowadzeni minoryci czyli franciszkanie, którzy wybudowali klasztor. Rok ten przyjęto uważać za datę otrzymania praw miejskich przez miasto- Vladislavia, które przyjęło nazwę od imienia fundatora- księcia Włodzisławia- zaś obecna nazwa pojawiła się w XVII w.
     Najstarszą osadę na ziemi wodzisławsko-rybnickiej jest jednak dzielnica Pszów, o której to miejscowości zwanej Psocone, mówi dokument z 973 r. W 1327 r. ziemia wodzisławska stanowiąca dotychczas cześć księstwa raciborsko-opolskiego, podobnie jak cały Górny Śląsk, stała się lennem korony czeskiej.
     Od tego czasu do XVI wieku ziemia wodzisławska była najpierw dziedziczona a później sprzedawana kolejnym dostojnikom kościelnym i właścicielom ziemskim czeskim i niemieckim.
     W pierwszej połowie XVI w. miasto przekształciło się w Wodzisławskie Państwo Stanowe zwane Status Minor Vladislaviensis, w skład którego oprócz samego miasta wchodziło 10 okolicznych wsi a ponad 11 folwarków liczących 8000 morgów ziemi uprawnej, 1600 morgów łąk i 4000 morgów lasów.
     Najmłodszym ośrodkiem wchodzącym w skład obecnego Wodzisławia jest jego dzielnica Radlin. Nazwa ta wymieniona jest po raz pierwszy przez kronikarza w 1355 r. Początkowo rozwijała się jako typowa wieś, a z chwilą odkrycia złóż węgla jako osada robotnicza, uzyskując prawa miejskie w XX w.
     Ludność miejska samego Wodzisławia zajmowała się kupiectwem u rzemiosłem takim jak: szewstwo, grabarstwo i tkactwo. Rzemieślnicy zbywali towar na wielodniowych jarmarkach, z których miasto słynęło, podobnie jak z targów bydła i koni.
     Okres Habsburgów jest dla Wodzisławia czasem regresu i postępującego ubożenia, jedynie dzielnica Pszów przezywała specyficzny rozkwit a wiązało się to ze stworzeniem tam miejsca pątniczego.
     Sytuacja zmieniła się pod panowaniem pruskim. W Wodzisławiu zaczynają kształtować się zręby przemysłu, szczególnie wydobywczego. W Pszowie wapienniki wytwarzają wapno, a w Marklowicach istnieje już huta szkła. W Zawadzie i Kokoszycach eksploatuje się siarkę. W samym Wodzisławiu otwarto zakład grabarski. Poza przemysłem rozwija się także rzemiosło, a za ty postępuje rozwój budownictwa, ze względu na konieczność rozbudowy miasta.
     Ziemia Wodzisławska będąca we władaniu Prus stała się terenem postępującej germanizacji ludności tak jak w sferze języka jak i kultury, oświaty oraz gospodarki. W latach 1919- 1921 kiedy lud śląski chwycił za broń, aby zrywem powstańczym walczyć o wyzwolenie narodowe nie zabrakło wodzisławian.
     II wojna światowa przyniosła terror, prześladowania i największe zniszczenia miasta które sięgało 80% w 1945 r.
     Czasy powojenne to okres intensywnej eksploatacji wszystkich ziem górnośląskich oraz narastających zaniedbań w dziedzinie ochrony środowiska, rozwoju nowych technologii. Straty i szkody są bardzo trudne do odrobienia.
     Historia najnowsza Wodzisławia Śląskiego jest taka, jak historia całego naszego kraju, w którym zmienił się system społeczno-polityczny a co za tym idzie powstają nowe nadzieje na przyszłość i nowe problemy nierzadko bardzo trudne do rozwiązania.
     Są to problemy nie tylko finansowe ale i organizacyjne, świadomościowe, technologiczne.
     Miasto jest otwarte na wszelkie propozycje współpracy w tych dziedzinach.

 

 

 

 

 

 

 

na podstawie :'Wodzisław Śląski' opracował Andrzej Dyrda